هر آنچه در مورد حساب علی الراس باید بدانیم؟
اظهارنامه ارسالی توسط مودی مهمترین ابزار تشخیص درآمد واحدهای تجاری و محاسبه مالیات توسط سازمان امور مالیاتی است. پس از دریافت اظهارنامه
توسط واحد مالیاتی و در اجرای بند ۲ ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم پرونده واحد تجاری توسط کارشناس ارشد مالیاتی یا کارشناس مالیاتی (ممیز مالیاتی)
رسیدگی می‌شود.
مراحل رسیدگی به صورت مختصر به شرح زیر است:
فهرست مطالب
در ابتدای امر ممیز مالیاتی طی برگه ای که به نام “برگ درخواست اسناد و مدارک” است از مودی درخواست می کند که تمام اسناد و مدارک خویش را جهت
رسیدگی در اختیار وی قرار دهد.
پس از ابلاغ “برگ درخواست اسناد و مدارک”، کارشناس ارشد مالیاتی مکلف است ظرف یک هفته تا پانزده روز پس از ابلاغ درخواست فوق به محل کار مودی
مراجعه نموده و دفاتر و اسناد و مدارک را مورد رسیدگی قرار دهد.
پس از انجام رسیدگی، یکی از سه حالت زیر اتفاق می افتد:
– در صورتی که دفاتر و اسناد بر طبق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم شده باشد درآمد مشمول مالیات
مودی از طریق رسیدگی به دفتر تعیین و مبلغ مالیات مشخص و طی برگ تشخیص صادر و به مودی ابلاغ می شود. به این روش، رسیدگی از طریق قبول
دفاتر گفته می شود.
– در صورتی که دفاتر و اسناد مودی مطابق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم نشده باشد و یا در مدارک
ارائه شده جهت رسیدگی نقص وجود داشته باشد، دفاتر مورد قبول واقع نمی شود و تشخیص درآمد و مالیات واحد های تجاری بر اساس معیارها و قوانین
مالیاتی شناسایی و مطالبه می شود. به این روش، رسیدگی از طریق علی الراس گفته می شود.
– در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت
عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود، در اینصورت مراتب باید با ذکر دلایل کافی کتباً به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به
هیات سه نفره احاله شود.
علی الراس یا علی الرسم در لغت نامه دهخدا اگر به دنبال معانی برای این این دو بگردید معانی زیر را می یابید علی الارس یعنی از روی میل و اراده و علی
الرسم یعنی آنچه که مرسوم است
دلایل علی الراس شدن محاسبه مالیات:
بر اساس ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم موارد زیر باعث علی الراس شدن دفاتر می شود:
۱- در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه یا حساب سود و زیان واحد تجاری ارائه نشده باشد.
۲- در صورتی که مودی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید. در خصوص این بند هرگاه
مودی از ارائه قسمتی از مدارک حساب خودداری نماید موارد زیر روی می هد:
۳-چنانچه مدارک ارائه نشده مربوط به هزینه باشد از احتساب آن جزء هزینه های قابل قبول خودداری می شود و در صورتی که مربوط به درآمد باشد، درآمد
مشمول مالیات این قسمت از طریق علی الراس تعیین خواهد شد
۴- در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت
عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود.
مفهوم رد شدن دفاتر موسسه
هنگامی که اداره داریی نتواند مالیات متعلقه به یک مجموعه را از روی دفاتر محاسبه نماید (و یا هنگامی که آن مجموعه دفاتری ارائه نکرده باشد) ، دارائی خودش
وارد عمل شده و اولا دفاتر شرکت را اگر ارائه شده باشه رد می کند و ثانیا مالیات شرکت را به نسبت شرکت های مشابه محاسبه خواهد کرد.
گفته می شود دفاتر شرکت ها به دلائل زیر هم علی الراس (الرسم) می شوند به عبارت دیگر موارد تشخیص درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس : ماده
97 ق.م.م هنگامی که به تشخیص اداره دارایی دفاتر رد شدند و به عبارت دیگر علی الراس شدیم ، مراحل زیر در اداره دارایی طی می شود :
مراتب باید با ذکر دلایل کافی کتبا به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیئتی متشکل از سه نفر حسابرس منتخب رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور احاله
گردد.و مودی می تواند ظرف یکماه از تاریخ ابلاغ با مراجعه به هیئت حل اختلاف مالیاتی نسبت به رفع اشکال رسیدگی وادای توضیح کافی در مورد نحوه رعایت
موازین قانونی و آیین نامه حسب مورد اقدام نماید.
هیئت مکلف است ظرف 10 روز پس از انقضای یکماه فوق ؛نظر خود را با توجیهات و دلایل لازم و کافی به اداره امور مالیاتی اعلام نماید تا بر اساس آن اقدام
گردد.
در مواردی که هیئت نظر اداره امور مالیاتی را در مورد غیر قابل رسیدگی بودن دفاتر مودی مردود اعلام می کند باید مراتب رابه دادستانی انتظامی مالیاتی نیز
اعلام نماید.
موارد رد دفاتر: ماده (20) تخلف از تکالیف مقرر در این آئین‌نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر می‌باشد:
در صورتی که دفاتر ارائه شده به نحوی از پلمب خارج شده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
• عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز.
• ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت در حاشیه.
• ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت (آرتیکل) بین سطور.
• تراشیدن، پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوء‌استفاده.
• جای سفید گذاشتن بیش از حد معمول در صفحات و سفید ماندن تمام صفحه در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل بمنظور سوء‌استفاده.
• بستانکار شدن حسابهای نقدی و بانکی، مگر اینکه حسابهای بانکی با صورتحساب بانک مطابقت نماید و یا بستانکار شدن حسابهای بانکی یا نقدی ناشی از
تقدم و تأخر ثبت حسابها باشد که در این صورت موجب رد دفتر نیست.
• تأخیر تحریر دفاتر روزنامه و مشاغل زاید بر حد مجاز مقرر در تبصره‌های 2 و 3 و 4 ماده 13 و تأخیر تحریر دفتر کل زاید بر حد مجاز مقرر در ماده 14 و تأخیر
تحریر زاید بر حد مقرر در ماده 17 این آئین‌نامه.
• عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکز طبق مقررات ماده 15 این آئین‌نامه
• اشتباه حساب حاصل در ثبت عملیات موسسه در صورتیکه نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده 11 این آئین‌نامه اقدام نشده باشد.
• در صورتیکه مؤدیان مالیاتی حسب مورد از اوراق مخصوص موضوع ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم استفاده ننمایند.
• عدم ارائه آئین‌نامه‌ها یا دستورالعملهای کار ماشین و برنامه‌های آن و نحوه کار با نرم‌افزارهای مالی مورد استفاده و همچنین عدم تسلیم خلاصه عملیات
موضوع ماده 17 این آئین‌نامه در مهلت مقرر در آن ماده در مورد اشخاصی که از سیستمهای الکترونیکی استفاده می‌نمایند.
• عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر ثبت و پلمب شده (ولو نانویس)
• استفاده از دفاتر ثبت و پلمب شده سالهای قبل (با توجه به مقررات ماده 3 این آئین‌نامه)
• عدم تطبیق مندرجات دفاتر با اطلاعات موجود در سیستمهای الکترونیکی، در مورد اشخاصی که از سیستمهای مذکور استفاده می نمایند.
• ثبت هزینه‌ها و درآمدها و هر نوع اعمال و اقلام مالی غیرواقع در دفاتر بشرط احراز (توضیح آنکه ثبت هزینه‌هایی که وقوع آن محقق بوده اما به دلایل
خاص قانونی قابل قبول از حیث مالیاتی نیست و برگشت داده می‌شود، بمنزله ثبت هزینه‌های غیرواقعی تلقی نمی‌شود.)
تذکر : عدم ارائه گزارشات فصلی فروش هیچگاه باعث رد دفاتر نمی شود.
تذکر : به ضرایب مالیاتی هنگاه علی الراس شدن نمی توان اعتراض کرد اما به قرائن مالیاتی که باید متکی به دلایل ماده 237 باشد مثل فاکتورهای خرید ارائه
نشده و یا قراردادهای ارائه نشده و.. است می توان اعتراض کرد
بهتر است برای اطلاعات بیشتر با یک مشاور مالیاتی مشورت کنید.
مالیات علی الراس چگونه محاسبه می‌شود؟
در صورتی که ممیز مالیاتی به دلیل موارد فوق دفاتر و اسناد واحد تجاری را علی الراس تشخیص دهد، ابتدا با تحقیقات و بررسی های لازم و کسب اطلاعات مورد
نیاز از مراجع مختلف اعم از دولتی یا غیردولتی، اول قرینه و یا قرائن مرتبط بابت محاسبه مالیات علی الراس را که در قانون و متناسب با وضعیت و موضوع
فعالیت مودی می باشد را انتخاب نموده و سپس با اعمال ضریب یا ضرائب مقرر از روی دفترچه ضرایب مالیاتی در قرینه یا قرائن انتخابی، درآمد مشمول مالیات
مودی را محاسبه و مالیات وی را تعیین و ابلاغ می کند.
نکته: دفترچه ضرائب مالیاتی لیست مربوط به تعیین درآمد و مالیات های علی الراس است که در آن درصدهای مربوط به تشخیص درآمد و مالیات هر نوع از
فعالیت ها اعلام شده است. این ضرائب به صورت سالانه به ادارات مالیاتی اعلام می شود.
تشخیص درآمد مشمول مالیات از طریق علی الراس
