سالِ مالیاتی، یکسال شمسی است که از اول فروردین شروع می‌شود و در پایان اسفند آن سال خاتمه می‌یابد. ولی در رابطه با اشخاص حقوقی که سال مالی آنها به موجب اساسنامه‌شان با سال مالیاتی تطبیق نمی‌کند، ملاک تعیین میزان مالیات، سالِ مالی آن شرکت است.
اظهارنامه مالیاتی کارنامه مالی است که همه ساله، اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی تقدیم می کنند و اکنون، با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیند ها تحت سامانه متمرکز انجام می شود.
چه اشخاصی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی هستند؟
کلیه شخصیت‌های حقوقی که در ایران مشغول به فعالیت بوده و معاف از مالیات نیستند (مثل ناشران
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که در خارج از کشور مشغول به کار هستند.
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از کشور اقامت دارند اما درآمد آنها از داخل ایران است.
کلیه اتباع غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران، درآمد دارند، مشمول مالیات هستند.
چه اشخاصی ملزم به تسلیم اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی نیستند؟
کلیه سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می کنند
کلیه موسسات و وزارت خانه‌ها
کارگران، صیادان، عشایر، شرکت‌های تعاونی دانش آموزی و دانشجویان
چه زمانی باید اظهارنامه ارائه شود؟
موعد تسلیم این کارنامه مالی الکترونیکی و ترازنامه و حساب سود و زیان و سر رسید پرداخت مالیات اشخاص حقیقی، ۳ ماه پس از پایان سال مالیاتی و برای اشخاص حقوقی، ۴ ماه پس از پایان سال مالی آن ها خواهد بود.
از سال ۹۱ (یعنی سال مالی ۹۰) این فرآیند به صورت الکترونیکی و از طریق پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی به ادرس TAX.GOV.IR انجام می‌شود.
نحوه پر کردن اظهارنامه مالیاتی
در فرم‌های اظهارنامه مالیاتی ۲۶ جدول طراحی شده که به شرح زیر است:
جدول ١: پرداخت‌های مربوط به این اظهارنامه
جدول ٢: اطلاعات مجوزهای تأسیس و بهره‌برداری
جدول ٣: اسامی اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل
جدول ۴: فهرست دفاتر رسمی ثبت شده
جدول ۵: جزییات پذیرش بورس سهام
جدول ۶:درآمدهایی که مالیات آنها قبلا به صورت مقطوع پرداخت شده است
جدول ٧: درآمدهای معاف
جدول ٨: استهلاک زیان سنواتی
جدول ٩: معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی
جدول ١٠: توسعه، نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی و معدنی (ماده‌ی ١٣٨ ق.م.م.)
جدول ١١: معافیت‌ها و بخشودگی‌های درآمد حاصل از فعالیت‌های خارج از کشور (کسر از مالیات مقرر) تبصره‌ی ماده‌ی ١٨٠ ق.م.م.
جدول ١٢: فعالیت‌های حاصل از توافقنامه‌های مالیاتی موضوع ماده‌ی ١۶٨ ق.م.م.
جدول ١٣: ثبت کمک‌های مالی پرداختی
جدول ١۴: ترازنامه
جدول ١۵: صورت سود و زیان
جدول ١۶: گردش حساب سود (زیان) انباشته
جدول ١٧: موجودی مواد و کالا
جدول ١٨: سرمایه
جدول ١٩: انواع محصولات اصلی به ترتیب بیشترین فروش
جدول ٢٠: بهای تمام شده‌ی کالای فروش رفته
جدول ٢١: بهای تمام شده‌ی کار انجام شده پیمانکاری/ خدمات
جدول ٢٢: تعداد کارکنان
جدول ٢٣: درآمد ناخالص پیمانکاری/ ارائه‌ی خدمت
جدول ٢۴: فهرست صادرات و مابازاءِ دریافتی
جدول ٢۵: اطلاعات مالک/ مالکین
جدول ٢۶: اطلاعات سرمایه‌گذاری خارجی
در پایان باید بیان نمود که در صورتی که اظهارنامه مالیاتی با شرایطی که در بالا ذکر شد به اداره‌ی امور مالیاتی تسلیم شود و مأموران اداره آن را مطابق واقع تشخیص بدهند و مدارک را کافی بدانند و تخلفی از قوانین ثبت دفاتر و اظهارنامه و … مشاهده نکنند، مطابق با اظهارنامه، مالیات تعیین شده را ملاک قرار خواهند داد ولی در صورتی که اظهارنامه قابل پذیرش نباشد و به عنوان مثال تخلفی از قوانین یا نقص مدارک در آن مشهود باشد، به صورت علی‌الرأس، مالیات توسط کارشناسانِ مالیاتیِ اداره‌ی امور مالیاتی تعیین می‌شود.
مالیات به اظهارنامه مالیاتی
مالیات ابرازی: مالیات ابرازی ، طبق اطلاعات اظهارنامه مالیاتی، ارزیابی و قابل پرداخت بوده و ۲۵ سود ابرازی، بایستی مالیات پرداخت کرد.
مالیات تشخیصی: اگر واحد رسیدگی کننده به دفاتر، بر اساس بررسی دفاتر و اظهارنامه ، مالیاتی را محاسبه کند، برگه تشخیص صادر و قابل اعتراض است.
مالیات قطعی: اگر به برگه تشخیص، اعتراض کنیم، اعتراض مکتوب شما به کمیسیون مربوطه ارجاع شده و رای کمیسیون، لازم الاجرا بوده و برگه قطعی مالیاتی صادر می شود. البته به این برگه نیز از طریق مجاری قانونی، می توان اعتراض کرد.
تنبیهات و جرایم مرتبط با عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی
عدم تسلیم کارنامه مالی سالانه مشمولان حقیقی و حقوقی در ایران، تنها، محرومیت از دریافت بخشودگی های مالیاتی را در پی نخواهد داشت و مستوجب تعلق جرایم غیر قابل بخشش خواهد بود:
قانون گذار مؤدیان بد حساب را تهدید کرده است که در صورتی که از انجام تکالیف قانونی خود و پرداخت مالیات استنکاف کنند با استفاده از ابزار‌های زیر با آنها مقابله خواهد کرد
1.محاسبه مالیات به شیوه علی الراس
در راستای احترام به مؤدی قانون گذار اصل را بر صحت اظهارات او گذاشته است اما اگر مؤدی از انجام تکالیف خود امتناع کند یا صادقانه رفتار نکند مأمور مالیاتی راسا اقدام به تشخیص و ارزیابی خواهد نمود. این شیوه راه حل نهایی در تشخیص مالیات مؤدیانی است که با اداره مالیات همکاری نمی کنند و در واقع نوعی مجازات برای مؤدیان مذکور محسوب می گردد.و حساب علی الراس تشخیص داده می شود:
در صورتی که مدارک و گزارشات مورد نظر با توجه به درخواست ممیز ارائه نگردد.
در صورتی که مدارک داده شده از نظر اداره مالیاتی غیر قابل رسیدگی باشد.
2-جریمه و حبس
در مواردی قانون مالیات‌های مستقیم برای کسانی که از انجام وظایف قانونی خود امتناع یا در ارزیابی و کسر و وصول مالیات دیگران (در مواردی که مکلف به کسر مالیات دیگران هستند) قصور نمایند مجازات حبس یا جریمه پیش بینی کرده است.
3-محرومیت ازمعافیت و بخشودگی
در بعضی موارد مؤدی از پرداخت مالیات به شرط تسلیم اظهارنامه و نگهداری اسناد و دفاتر قانونی معاف خواهد بود و اگر از انجام این وظایف خودداری نماید از معافیت برخوردار نمی شود.
4-ممنوع الخروج شدن
مطابق ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور می تواند از خروج بدهکاران مالیاتی و مدیران اشخاص حقوقی حقوق خصوصی از بابت درآمد مشمول مالیات شخص حقوقی که مربوط به دوران مدیریت آنان می باشد جلوگیری نماید.
5-ابطال اسناد انتقال صوری
در صورتی که مؤدیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور می تواند به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.
6-مجازات اداری
در مواردی که مکلفین به کسر مالیات وزارتخانه‌ها، شرکت یا موسسه دولتی یا شهرداری باشد، مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند شد.
اشخاصی که ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند
اشخاصی که در خارج از ایران اقامت دارند اما درآمد و فعالیت آنها از طریق ایران است.
تمام اشخاص غیر ایرانی فعال در ایران که از راه‌های مختلف موفق به کسب درآمد شده اند.
جرایم مالیاتی
مراحل و فرآیند تکمیل اظهارنامه الکترونیکی
پیش ثبت نام شماره اقتصادی و دریافت کد رهگیری
تأیید اطلاعات پیش ثبت نام و دریافت پاکت نامه حاوی اطلاعات کاربری
ثبت نام شماره اقتصادی
تأیید اطلاعات ثبت نام
دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیک
ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری
دریافت و پرداخت قبوض پرداختی مالیات به صورت الکترونیک
لینک های مهم برای ثبت اظهارنامه
ثبت نام الکترونیکی در نظام مالیاتی کشور
ثبت اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی
ثبت اظهارنامه مالیاتی املاک
ثبت اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرو
ثبت اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده